RADIOLOGIA CYFROWA

To bez wątpienia najbardziej rozwijający się kierunek wśród technik obrazowania rtg. Jego niewątpliwą zaletą jest szybkość pozyskania obrazu (1 do 3 s od ekspozycji).

Zasada działania polega na umieszczeniu w ustach pacjenta czujnika połączonego bezpośrednio z komputerem. Czujnik ten składa się z następujących warstw:

• scyntylator, który zamienia promieniowanie rtg na światło widzialne
• czujnik CCD lub CMOS
• tak przetworzony sygnał jest ucyfrowiony i dostarczony do komputera (ryc. 8).
Prawie natychmiast obraz zostaje ujawniony na monitorze.

Zalety:
• natychmiastowe otrzymanie obrazu
• automatyczna archiwizacja
• możliwość dalszej obróbki zdjęcia, czyli użycie funkcji programu radiografii
• niezużywalność czujnika w trakcie pracy (czujnik nie zapisuje zdjęcia tak jak płytka fosforowa, tylko przenosi je biernie do komputera)
• integracja oprogramowania radiografii z programem gabinetu

Jak każdy system, tak i ten ma wady. Podstawowym problemem jest konieczność ochrony czujnika przed uszkodzeniami mechanicznymi. Czujnik to najdroższy element radiografii cyfrowej (stanowi 70% ceny), a można go uszkodzić mechanicznie.

Możliwości programów radiografii cyfrowej. Niezależnie od tego, czy gabinet dysponuje techniką płytek fosforowych, czy też radiografią cyfrową, od momentu wprowadzenia zdjęć do komputera obraz można opracować zgodnie z możliwościami, które oferuje dany program.

Podstawowe funkcje:
– powiększenie obrazu lub jego fragmentu
– zamiana negatyw – pozytyw
– zmiana kontrastu
– obroty
–pomiary długości poszczególnych elementów, kąty
–możliwość dodania opisu

Istnieje wiele funkcji właściwych tylko dla danych programów, np:
– wybarwianie
– tomosynteza
– pomiar gęstości kości
– uzyskanie pseudotrójwymiaru
– reliefy
– inne liczne funkcje

Techniki wykonywania zdjęć rentgenem wewnątrzustnym
Niezależnie od wybranego bądź posiadanego systemu obrazowania zdjęcia wewnątrzustne wykonuje się dwiema podstawowymi technikami:

– technika dwusiecznej kąta (technika izometrii Cieszyńskiego)
– technika kąta prostego

Technika izometrii Cieszyńskiego. Film umieszcza się jak najbliżej badanego obiektu. Wiązka promieniowania pada prostopadle na dwusieczną kąta zawartego między osią długą zęba a osią filmu umieszczonego w ustach pacjenta tak, by dotykał korony (wystając poza nią o około 2 mm) i podniebienia. Dzięki takiemu ustawieniu, wielkość badanego obiektu na filmie jest równa jego rzeczywistej długości. Wartości kątów, które ustawia się na lampie rtg, są przybliżone i zależą od budowy anatomicznej pacjenta. Należy pamiętać, że przy zastosowaniu tej techniki niezwykle istotne jest pozycjonowanie pacjenta. Musi on siedzieć (najlepiej na specjalnie do tego przeznaczonym stołku) w pozycji wymuszonej. Przy obrazowaniu zębów szczęki linia Campera powinna być równoległa do podłogi, natomiast przy obrazowaniu zębów żuchwy linia skrawek żuchwy – kącik ust ma być równoległa do podłogi.

Po pozycjonowaniu pacjenta należy ustawić odpowiedni kąt na lampie (kątomierz na lampie).
Technika izometrii Cieszyńskiego ma kilka istotnych zalet i dzięki temu jest tak popularna:

– łatwe i szybkie ustawienie filmu

– zdjęcie można wykonać w prawie każdych warunkach anatomicznych pacjenta

błona znajduje się jak najbliżej fotografowanego obiektu

–technika ta nie wymaga innego oprzyrządowania

Wady:
– niepowtarzalność zdjęć
– możliwość skrócenia lub wydłużenia obrazu; cień kości jarzmowej rzutuje na trzonowce górne; skrócenie korzeni policzkowych trzonowców i przedtrzonowców ze względu na ich oddalenie od filmu
– technika jest trudna do nauczenia ze względu na wiele elementów, które muszą być spełnione, by otrzymać prawidłowy obraz.

Technika kąta prostego
Film znajduje się w uchwycie, jest położony równolegle do osi długiej zęba i nie przylega do obiektu badanego
Lampa jest zawsze ustawiona pod kątem prostym do osi długiej zęba i do filmu w płaszczyźnie pionowej i poziomej.

Uwaga! W technice kąta prostego ze względu na dużą odległość obiektu badanego od filmu należy stosować tubus zwiększający odległość ogniska od obiektu z 20 do 30 cm.

Zalety techniki:
– powtarzalność otrzymanego obrazu dzięki niezmiennemu ustawieniu filmu (czujnika) w przyrządzie
– minimalne skrócenie lub wydłużenie obrazu

– otrzymany obraz jest bardzo dokładny, komory zęba, ubytki próchnicze i tkanki przywierzchołkowe są dobrze widoczne

Wady:
– zdjęć nie da się wykonać w każdym przypadku

– szczególnie trudne do zobrazowania są zęby 38, 48 oraz bezzębie z „płaskim” wyrostkiem zębodołowym
– wystające narzędzie w kanale może uniemożliwić zastosowanie tej techniki, mimo istniejących pozycjonerów do technik zdjęć endo.

  Sylwia Drobik, Paulina Mintzberg-Wachowicz