PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE

Promieniowanie jonizujące powinno być bezpieczne przede wszystkim dla pacjenta, ale również dla personelu obsługującego. Personel jest narażony na promieniowanie przez cały czas swojej pracy a więc zdecydowanie dłużej, niż pacjent. W związku z tym należy dołożyć wszelkich starań, aby posiadać wiedzę, jaką dawkę promieniowania przyjmuje się w czasie wykonywania obowiązków służbowych. 

Sposób wyposażenia pracowni rentgenowskiej w stosowne zabezpieczenia i procedury organizacyjne określa m.in. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 12 listopada 2015 r. ws. warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej. 

Pracownia rentgenowska powinna być wyposażona w dozymetr środowiskowy, którego zadaniem jest pomiar promieniowania w obrębie przestrzeni z aparaturą. Oprócz tego, jeśli w trakcie odbioru pracowni rentgenowskiej przez SANEPID lub z projektu osłon stałych wynika, iż chłonność promieniowania pomieszczenia nie jest wystarczająca kierownik jednostki organizacyjnej powinien wprowadzić do wewnętrznych przepisów obowiązek korzystania przez pracowników z dozymetrów indywidualnych. Promieniowanie jest generowane i przyjmowanie przez otoczenie tylko w momencie wykonywania ekspozycji. Tylko wtedy pacjent i personel są narażeni na prawidłową bądź zagrażającą zdrowiu lub życiu dawkę. 

Każda placówka wyposażona w sprzęt generujący promieniowanie jonizujące powinna prowadzić rejestr dawek indywidualnych przyjmowanych przez swoich pracowników. Zobowiązany jest do tego kierownik jednostki organizacyjnej lub osoba przez niego delegowana.

W zakresie dozymetrów indywidualnych stosuje się dwa rodzaje dawkomierzy: fotometryczne, w których podstawą jest zaczernienie błony filmowej, oraz termoluminescencyjne, w których dawka pochłonięta jest wyznaczana na podstawie krzywej świecenia detektorów termoluminescencyjnych. Dozymetria termoluminescencyjna charakteryzuje się znikomą utratą sygnału, dość wysoką czułością i dobrą tkanko podobnością detektorów. Dawkomierze fotometryczne to technologia schyłkowa, która powoli ustępuje miejsca termoluminescencyjnej. 

Zgodnie z Ustawą „Prawo Atomowe” z 29 listopada 2000 r. z późniejszymi zmianami placówka medyczna posiada obowiązek prowadzenia systemu zarządzania jakością. W jej skład wchodzą procedury postępowania diagnostycznego, księga jakości, sposoby przeprowadzania kontroli wewnętrznych i zewnętrznych. Zawiera również opis kwalifikacji personelu, zakres szkoleń oraz dokumentację okresowych przeglądów systemu zarządzania jakością. Tylko cykliczny przegląd procedur gwarantuje jej aktualność. Dodatkowo wykonuje się testy parametrów aparatów rentgenowskich i urządzeń pomocniczych. Zdefiniowano dwa rodzaje testów: odbiorcze (akceptacyjne) i eksploatacyjne. Testy odbiorcze wykonywane są w momencie oddawania pracowni rentgenowskiej do użytku, jej generalnego remontu z naruszeniem osłon stałych lub wymiany aparatu. Testy odbiorcze przeprowadza się na zgodność parametrów rzeczywistych aparatury z parametrami deklarowanymi przez producenta i jej wpływu na otaczającą przestrzeń. 

Testy eksploatacyjne dzielimy na podstawowe i specjalistyczne. Testy podstawowe urządzenia rentgenowskiego wykonywane są wewnętrznie przez pracownika jednostki organizacyjnej. Test ten ma na celu weryfikację poprawności działania aparatu. 

Testy specjalistyczne mogą być wykonywane tylko i wyłącznie przez podmioty, które uzyskały certyfikację na zgodność z normą PN-EN-ISO 17025. Testy specjalistyczne należy wykonywać raz na 12 miesięcy lub po każdej istotnej naprawie np. wymiana lampy. 

Paweł Meller - informatykaMEDYCZNA.pl

  

Sylwia Drobik, Paulina Mintzberg-Wachowicz