BŁONA ŚLUZOWA JAMY USTNEJ

W warunkach fizjologicznych błona śluzowa jamy ustnej powinna być bladoróżowa, gładka, wilgotna i lśniąca. Do jej podstawowych funkcji należą czynności osłaniające, obronne, wchłaniające, czuciowa i wydzielnicze. 

Błona śluzowa jamy ustnej składa się :

• nabłonka – wielowarstwowego płaskiego,
• błony podstawnej, 
•  błony śluzowej właściwej, 
•  błony podśluzowej.

Nabłonek dzielimy na dwa rodzaje: rogowaciejący – zbliżony wyglądem na naskórka, różni się jedynie tym, że nie ma warstwy jasnej i posiada cieńszą warstwę zrogowaciał oraz nierogowaciejący, – u którego możemy wyróżnić warstwę podstawną, kolczystą i powierzchniową. Nabłonek spoczywa na błonie podstawnej, która swoim wyglądem zbliżona jest do błony podstawnej naskórka. Nabłonek w jamie ustnej dość szybko się odnawia, – co 5 – 8 dni dochodzi do całkowitej wymiany komórek.

Błona śluzowa właściwa zbudowana jest z tkanki łącznej. Możemy w niej wyróżnić: luźną warstwę brodawkowatą, która znajduje się płycej oraz głębszą warstwę siateczkowatą, bardziej zbitą.

Błona podśluzowa zawiera niewielkie gruczoły śluzowe, surowicze lub mieszane.

Pod względem czynnościowym błonę śluzową jamy ustnej możemy podzielić na trzy typy:

•  Typ żujący – dziąsło, podniebienie twarde. Błona ta poddawana jest dość dużym siłom mechanicznych, dlatego pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym, bez błony podśluzowej powoduje, że jest ściśle związana z podłożem i nieprzesuwalna, 
• Typ wyścielający – wargi, dno przedsionka, policzki, dolna powierzchnia języka, dno jamy ustnej, podniebienie miękkie. Obecna tu błona podśluzowa zapewnia ruchomość błony, 
• Typ specjalny – grzbiet języka, czerwień warg.

Dzięki nieuszkodzonemu nabłonkowi wielowarstwowemu płaskiemu błona śluzowa posiada czynność osłaniającą. Dodatkowo posiada możliwość złuszczania komórek nabłonka wraz z bakteriami, które znajdują się na jego powierzchni, a obecność włókien w blaszce właściwej daje odporność na bodźce mechaniczne. 

Układ chłonny i siateczkowy-śródnabłonkowy błony śluzowej oraz ślina gwarantuje czynności obronne. 

Największą zdolność wchłaniania ma cienka, bogato unaczyniona błona śluzowa dna jamy ustnej i dolna powierzchnia języka. 

Do czynności czuciowych błony śluzowej możemy zaliczyć: smak, dotyk, ból i temperatura – mniejsza wrażliwość na niską i wysoką temperaturę niż skóra. 

Drobne liczne gruczoły ślinowe umiejscowione w całej jamie ustnej odpowiadają funkcje wydzielniczą. 

Mimo, że błona śluzowa jest niepozorna warto o nią dbać, przede wszystkim, dlatego, że czynniki drażniące, na które jest narażona mogą sprzyjać stanom zapalnych, nadżerkom, owrzodzeniom itp.

Paulina Mintzberg-Wachowicz