KLAUZULA SUMIENIA

Nie tylko lekarz ma sumienie: Które zawody mogą się powołać na klauzulę sumienia? 

W Polsce jedynie lekarze, pielęgniarki i położne mają zapisaną w prawie możliwość skorzystania z tej klauzuli, gdy stają przed koniecznością działania niezgodnego z własnym sumieniem. Oprócz nich możliwość powołania się na względy sumienia zapewniono również poborowym. Spór o lekarską klauzulę sumienia trwa od bardzo dawna. Lekarz na mocy art. 39 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 464 ze zm.; dalej: ustawa o zawodzie lekarza) może powołać się na względy sumienia, by odmówić udzielenia pewnych świadczeń medycznych. Najczęściej jako przykład powoływany jest zabieg aborcji, od wykonania którego lekarz, któremu sumienie na to nie pozwala, może się uchylić pod pewnymi warunkami.

W powyższym przepisie widać próbę pogodzenia dwóch racji – lekarza kierującego się sumieniem oraz pacjenta, który ma prawo uzyskać świadczenie medyczne. Z uwagi na swoisty monopol lekarza w zakresie usług medycznych istnieje niebezpieczeństwo, że pacjent nie uzyska świadczenia lub uzyska je za późno. Z tego powodu możliwość powołania się na klauzulę sumienia przez lekarza została ograniczona do sytuacji, gdy nie zachodzi niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia pacjenta.

Sylwia Drobik, Paulina Mintzberg-Wachowicz