KSEROSTIMIA

Kserostomia zaburzenia funkcji gruczołów ślinowych. Niewłaściwe pH i doprowadzanie do Halitozy.

Do suchości jamy ustnej może prowadzić:

1.Przewlekłe stosowanie jednego bądź kilku z listy ponad 400 różnych leków, wśród nich są następujące ich grupy:

l Leki o działaniu moczopędnym (diuretyki): chlorotiazyd, hydrochlorotiazyd

l Leki o działaniu przeciwdepresyjnym (trójpierścieniowe), np.:

– amitryptylina

– imipramina,

– opipramol

l Leki o działaniu przeciwhistaminowym:

– I – generacja (klemastyna, prometazyna, ketotifen),

– II – generacja (azelastyna) – mimo braku działania cholinolitycznego tych leków zaobserwowano objawy suchości w jamie ustnej

l Leki hipotensyjne:

– antagoniści konwertazy angiotensyny (enalapril, captopril, lizynopril, perindopril).

l Leki o działaniu neuroleptycznym:

– pochodne fenotiazyny (chloropromazyna, flufenazyna),

– pochodne butyrofenonu (droperidol, haloperidol),

– pochodne difenylobutyloaminy (pimozyd, fluspirylen),

– pochodne tioksantenu (klopentiksol, flupentiksol).

l Leki o działaniu pobudzającym układ wspólczulny:

– pochodne fenyloetyloaminy [efedryna, fenfluramina, metamfetamina (zaliczana także do grupy leków hamujących łaknienie)].

l Leki o działaniu rozszerzającym oskrzela:

– adrenomimetyki (salbutamol, salmeterol, fenoterol),

– sterydy wziewne (budezonid, beklometazon),

– wziewne cholinolityki (ipratropium)

l Leki o działaniu anksjolitycznym (przeciwlękowym):

– pochodne benzodiazepiny (diazepam, oksazepam, lorazepam, nitrazepam).

l Leki o działaniu cholinolitycznym:

– bezpośredni antagoniści receptora muskarynowego (atropina, homatropina, skopolamina)

– leki przeciw chorobie Parkinsona (biperydyna, benzotropina, pridinol).

l Chemioterapeutyki:

– linkosamidy, chloramfenikol, tetracykliny, sulfonamidy.

l Narkotyczne leki przeciwbólowe:

– morfina , kodeina, metadon, petidyna.

l Cytostatyki

l Leki stymulujące układ immunologiczny:

– interferon alfa

– IL-2 (interleukina )

2.Choroby ogólne:

l Zaburzenia funkcji tarczycy (nadczynność tarczycy)

l Cukrzyca – kserostomia występuje szczególnie często w cukrzycy powikłanej neuropatią

l Sarkoidoza.

l Amyloidoza

l Lipoidoproteinemia

l Stany psychogenne (stany lękowe, depresja endogenna)

l Anemia mikrocytarna i deficyt Fe

l Awitaminozy (Vit B1,B6).

l AIDS.

l Guzy kąta mostowo-móżdżkowego – ucisk na korzenie nerwu twarzowego.

l Odwodnienie (ludzie starsi).

l Kolagenozy [twardzina, toczeń rumieniowaty, Zespół Sjögrena (pierwotny i wtórny)

l Grzybica jamy ustnej.

l Choroby alergiczne (pokrzywki, choroba posurowicza, atopowe zapalenia).

3.Radioterapia guzów głowy i szyi

4.Czynniki miejscowe (palenie tytoniu, użytkowanie całkowitych protez zębowych, oddychanie przez usta)  

Do niedawna wśród przyczyn kserostomii na pierwszym miejscu wymieniano zaawansowany wiek pacjenta. Dowiedziono jednak, iż za częste występowanie suchości w jamie ustnej u ludzi starszych nie tylko odpowiada wiek, ale głównie fakt przyjmowania leków i towarzyszące mnogie schorzenia ogólnoustrojowe . A także dotyczy grup zawodowych: wykładowcy nauczyciele - długotrwałe rozmowy

Praca w klimatyzowanych pomieszczeniach, w pyłach.

Do głównych objawów i dolegliwości pacjentów cierpiących na kserostomię zaliczamy:

1. Pieczenie (opisywane także jako palenie) języka i/lub warg (BMS– burning mouth syndrome).

2. Trudności w przyjmowaniu i połykaniu pokarmów

3. Zaburzenia odczuwania smaku (dysgeusia) z przewagą smaku słonego i gorzkiego

4. Utrudniona mowa (konieczność ciągłego popijania wody).

5. Skłonność do owrzodzeń błony śluzowej i wtórnych zakażeń bakteryjno-grzybiczych.

6. Próchnica okrężna bardzo szybko postępująca

7. Kandydoza (ułatwiona kolonizacja grzybów)

8. Suchość i zmiana zabarwienia błony śluzowej (od bladoróżowej do ognistoczerwonej).

Do wymienionych objawów z biegiem czasu dołączają się: wygładzenie lub pobrużdżenie języka; atrofia brodawek; gładka lśniąca lub pomarszczona błona śluzowa jamy ustnej. Współistnienie tych objawów przyczynia się do wyraźnego spadku poziomu i jakości życia pacjentów cierpiących na kserostomię.

Sylwia Drobik, Paulina Mintzberg-Wachowicz