Pacjenci leczeni radioterapią lub
chemioterapią są podatni by doświadczać wszelkie powikłania mające
odzwierciedlenie w jamie ustnej, takie jak zapalenie błony śluzowej, suchość
jamy ustnej.
Rak jest chorobą
wywołaną przez grupę komórek rozmnażających się w sposób niekontrolowany,
niezależny. Może działać inwazyjnie na tkanki lokalnie, jak i zdalnie-, jako
przerzuty. Te zaś są główną przyczyną zgonów z powodu raka. Rozróżniamy ponad
200 różnych typów raka i najczęstsze są: skóry, płuc, piersi, jelita grubego i
odbytu. Rak jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie, po chorobach
układu krążenia, według Światowej Organizacji WHO. Zapalenie błony śluzowej
jest najpoważniejszym powikłaniem u chorych otrzymujących terapię
przeciwnowotworową.
Występowanie
nowotworów jest związane z kilkoma czynnikami ryzyka, takimi jak palenie bierne
i czynne, nadmierne spożywanie alkoholu, nieodpowiednia długotrwała dieta, brak
aktywności fizycznej, narażenia na działanie czynników rakotwórczych w miejscu
pracy lub w otoczeniu oraz promieniowanie.
Leczenie raka
może obejmować zakres chirurgii, radioterapii, chemioterapii lub kombinacji
wszystkich trzech. Radioterapia jest formą leczenia opierającą się na
stosowaniu promieniowania jonizującego, takiego jak promieniowanie
rentgenowskie lub radioaktywne, w tym promieniowanie gamma i cząstkami alfa.
Chemioterapia jest najczęściej stosowana, jako leczenie farmakologiczne. Leki
te mają za zadanie zablokować lub spowolnić podział komórek i, w zależności od
rodzaju nowotworu, mogą być również stosowane w połączeniu z innymi lekami.
Leczenie
onkologiczne wiązane jest z jednoczesnymi czynnikami niepożądanymi, które
wyrażane mogą być występowaniem, różnie nasilonych, wczesnych i późnych
odczynów. Mogą one uszkadzać okoliczne, zdrowe tkanki. W odniesieniu do
stomatologii, najczęściej występować mogą następujące powikłania: zmiany
zapalne błony śluzowej jamy ustnej; zaburzenia wydzielania śliny z uciążliwymi
następstwami: suchością w jamie ustnej – kserostomia – zaburzeniami smaku;
glossodynia – pieczenie, bolesność języka uszkodzenie zębowych tkanek
zmineralizowanych; lokalne osteoradionekrozy; zwłóknienie mięśni twarzy;
zaburzenie odontogenezy; upośledzenie rozwoju twarzo-czaszki; opóźnione
wyrzynanie zębów; hipoplazja szkliwa i zębiny; mikrodoncja; zaburzenia
morfologiczne korzeni zębów; wtórne infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze.
Próchnica
uzębienia nasilająca się w trakcie lub po leczeniu choroby nowotworowej,
uzasadnia propagowanie wymogu częstych (np. comiesięcznych) badań kontrolnych
stanu uzębienia, które ułatwią wychwycenie wczesnych zmian patologicznych w
twardych tkankach zębów. Zapalenie śluzówki jest najbardziej dotkliwym
hematologicznym powikłaniem u pacjentów poddawanych niechirurgicznej
przeciwnowotworowej terapii. Charakteryzuje je: rumień, ból, obrzęk z
owrzodzeniem oraz upośledzeniem funkcji połykania. Ponadto, błona śluzowa, jako
wysuszona o niewłaściwym pH jest bardziej podatna na uszkodzenia i krwawienie.
To wpływa, na jakość życia pacjenta, gdyż powoduje silny ból i owrzodzenia,
które prowadzą do trudności w jedzeniu, połykania i fonacji. Ma, więc to silny
wpływ na mowę, jakość snu i smak.
Zarówno
chemioterapia i radioterapia mogą uszkodzić gruczoły ślinowe i spowodować
kserostomię. Środki chemioterapeutyczne, które są stosowane pojedynczo lub w
kombinacji, mogą powodować skarżenie się pacjentów na taki efekt uboczny
podczas leczenia. Zazwyczaj efekt jest krótkotrwały i powrót do normalnego
funkcjonowania następuje od dwóch do ośmiu tygodni po leczeniu. Wówczas należy
go wspomagać preparatami do kserostomii. W przeciwieństwie do tego,
radioterapia jednak, nawet w niskich dawkach, może spowodować trwałe
uszkodzenie zarówno dużych i małych gruczołów, które znajdują się w obszarze
promieniowania. Gruczoły ślinowe są szczególnie wrażliwe na promieniowanie. Tu
należy być bardzo ostrożnym. Innym bardzo ciężkim powikłaniem jest
osteoradionekroza - martwica kości.
Sylwia Drobik
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz