występuje wtedy, kiedy ilość wydzielanej śliny spoczynkowej na czczo jest mniejsze niż 35 ml/godzinę.
Możemy ją podzielić
na:
- Kserostomie prawdziwą (xerostomia vera), która jest zespołem objawów wywołanych zmniejszeniem funkcji gruczołów ślinowych [zmniejszenie wydzielania śliny poniżej 0,1 ml/min] z prawidłową błoną śluzową (typ I) lub z towarzyszącym jej zanikiem (typ II)
oraz
- Kserostomie rzekomą (xerostomia spuria), która jest subiektywnym uczuciem suchości i pieczenia jamy ustnej u osób z prawidłowym wydzielaniem śliny przez gruczoły ślinowe, bez towarzyszących objawów klinicznych. Może towarzyszyć w przebiegu psychoz, nerwic, miażdżycy naczyń krwionośnych czy zespołu palących ust [stomatodynii].
Do przyczyny powstawania suchości możemy
zaliczyć:
- Leki
- Choroby ogólne
- Radioterapia guzów głowy i szyi
- Czynniki miejscowe
Nasilenie objawów Kserostomii może powodować stosowanie
jednego lub kilka leków z listy 400 leków. Wśród nich znajdują się leki
z grupy:
- Leki o działaniu moczopędnym (diuretyki) np. Chlorotiazyd;
- Leki o działaniu przeciwdepresyjnym (trójpierścieniowe) np. Amitryptylina;
- Leki o działaniu przeciwhistaminowym np. Hydroksyzyna;
- Leki hipotensyjne (leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi) np. Enalapril;
- Leki o działaniu neuroleptycznym np. Chloropromazyna ;
- Leki o działaniu pobudzającym układ współczulny np. Metamfetamina;
- Leki o działaniu rozszerzającym oskrzela np. Salbutamol;
- Leki o działaniu przeciwlękowym np. Diazepam ;
- Leki o działaniu cholinolitycznym np. Atropina;
- Chemioterapeutyki np. Tetracykliny ;
- Narkotyczne leki przeciwbólowe np. Morfina;
- Leki stymulujące układ immunologiczny np. Biostymina.
Wśród chorób ogólnych, które mogę powodować suchość w
jamie ustnej możemy zaliczyć
• Sarkoidoza czyli chorobę układu odpornościowego
charakteryzujące się powstawaniem ziarniniaków;
• Stany
psychogenne takie jak stany lękowe, depresja endogenna;
• Anemia
mikrocytarna i deficyt żelaza
• Awitaminozy
(Vit B1,B6)
• AIDS,HIV
• Guzy
kąta mostowo-móżdżkowego – ucisk na korzenie nerwu twarzowego.
• Odwodnienie
• Kolagenozy
[twardzina, toczeń rumieniowaty, Zespół Sjögrena (pierwotny i wtórny)]
• Grzybica
jamy ustnej.
• Choroby
alergiczne (pokrzywki, choroba posurowicza, atopowe zapalenia)
• Cukrzyca
• Zaburzenia
w funkcjonowaniu tarczycy
• Zatrucie
jadem kiełbasianym
• Pierwotna
marskość pochodzenia żółciowego
• Kamica
ślinianek
• Niedorozwój
gruczołów ślinowych
• Reakcja
odrzucania po przeszczepach szpiku
Radioterapia stosowana w przypadku guzów
nowotworowych w obrębie głowy i szyi oraz chemioterapia może skutkować u
pacjenta problemy z produkcją śliny co może się wiązać z powstaniem objawów
Xerostomii. Małe mogą powodować zaburzenia czasowe, tak dawka 5200 cGy
powoduje ciężkie nieodwracalne zmiany.
Najbardziej powszechne czynniki miejscowe, które
powodują suchość to:
·
Palenie tytoniu
·
Użytkowanie protez zębowych
·
Oddychanie przez usta
·
Stres
·
Zawód związany w koniecznością
długotrwałego mówienia: np. wykładowca, nauczyciel
Jakie mogą być objawy suchości?
U każdego, u którego podejrzewamy Xerostomie przede
wszystkim konieczne jest zebranie obszernego wywiadu, który będzie obejmował
wszystkie przyjmowanie przez pacjenta leki jest to badanie podmiotowe. Musimy również
przeprowadzić badanie przedmiotowe na które składa się: obraz kliniczny i badania
ogólne
Mówiąc o obrazie klinicznym, mamy na myśli objawy takie jak:
• Trudności
w połykaniu, mówieniu, noszeniu protez
• Przyklejanie
się języka do podniebienia podczas mowy
• Nieprzyjemny
smak lub jego utrata
• Szminka
przywierająca do zębów
• Brak
śliny w dnie jamy ustnej
• Pozostałości
resztek pokarmowych na powierzchniach zębów
• Ogólna
bolesność jamy ustnej
• Skłonność
do owrzodzeń błony śluzowej i wtórnych zakażeń bakteryjno-grzybiczych
• Popękana
usta
• Ból
gardła i chrypa
• Suchość
błon śluzowych warg (wargi przyklejają się do siebie), policzków, języka –
skóra jest napięta
Właściwie o większości tych objawów może poinformować nas
pacjent, ale możemy to również zaobserwować oglądając dokładnie jamę ustną
pacjenta.
Niestety nie leczona
Xerostomia może zwiększać ryzyko wystąpienia próchnicy, kandydozy lub ropnego
zapalenia ślinianek.
Badania ogólne, które ułatwią postawienie diagnozy to:
- badanie wydzielania śliny – sialometria [szybkość spływu śliny – przekraczająca 0,1ml/min oraz ilość śliny stymulowanej – przekraczająca 1ml/min]
- sialografia scyntygrafia
- ultrasonografia tkanek miękkich
Z związku z wykluczeniem niektórych chorób warto dodatkowo
warto zlecić badania dodatkowe takie jak ogólne badanie moczu, badanie krwi,
badanie oczu, badania obrazowe oraz biopsje gruczołu ślinowego.
Leczenie
W przypadku
prawidłowego rozpoznania Xerostomii niezmiernie ważne jest leczenie. Leczenie
powinno być nie tylko objawowe ale uwarunkowane w miarę możliwości leczeniem
choroby podstawowej. Do takiego leczenia zaliczamy współprace z różnego rodzaju
specjalistami.
Leczenie objawowe polega przede wszystkim na
pobudzaniu wydzielania śliny i
nawilżaniem błony śluzowej.
- Bodźce mechaniczne - żucie gumy do żucia, odpowiednie, bezcukrowe pokarmy
- Bodźce chemiczne – roztwór kwasu cytrynowego, który zwiększa wydzielanie śliny
- Środki nawilżające - sztuczna ślina – zmiękczenie, nawilżenie błony śluzowej przez płyny, pasty do zębów, spraye
- Mleko krowie
- Profilaktyka próchnicy
- Częste popijanie małych ilości wody
- Leczenie infekcji grzybiczych jamy ustnej
- Siemię lniane do płukania
Aby wspomóc w
leczeniu Xerostomi można pacjentowi
poprawić jakoś życia przekazując kilka wskazówek jak dbać i zapobiegać suchości
jamy ustnej w domu.
- Pij duże ilości wody
- Brakującą ślinę możesz uzupełnić stosując preparaty nawilżające np. Xeros Dentaid, Biotene
- Pobudzaj wydzielanie śliny np. żując gumę do żucia
- Chroń zęby przed próchnicą
- Chroń jamę ustną przed pleśniawkami i przykrym zapachem np. poprzez dezynfekcje protez, utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej
- Unikaj czynników, które mogłyby pogłębić suchość np. palenie tytoniu, picie alkoholu, oddychanie przez usta, stres
- Unikaj pokarmów ostrych, twardych. Zalecane są pokarmy takie jak zupy, jogurty, zawierające oliwę, sosy, kremy, owoce z dużą ilością płynów np. arbuz, melon, kiwi, ananasy(zawierają enzymy oczyszczające jamę ustną), lody.
- Chroń i nawilżaj usta
- W trakcie spożywania posiłków popijaj kęsy wodą
Paulina Mintzberg-Wachowicz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz