Profilaktyka antybiotykowa

Antybiotykoterapia podczas zabiegów stomatologicznych

W naszej codziennej praktyce bardzo często trafiają pacjenci którym konieczne jest podanie antybiotyku przed planowanym zabiegiem stomatologicznym. Profilaktyka antybiotykowa zapobiega potencjalnym powikłaniom po zabiegu u osób z podwyższonej grupy ryzyka.  Są to osoby z chorobami ogólnymi u których w wyniku bakteriemii wywołanej podczas przeprowadzanego zabiegu u dentysty może dojść do zaostrzenia objawów.

Najczęstszą grupą pacjentów, który wymagają osłony antybiotykowej podczas wykonywania zabiegów w obrębie jamy ustnej są osoby ze schorzeniami ze strony układu sercowo – naczyniowego.

Poniższa tabela przedstawia w jakich przypadkach konieczna jest profilaktyka antybiotykowa [według Amerykańskiego Towarzystwa Badań Serca].

Konieczność profilaktycznego podania antybiotyku	Nie ma konieczności podania profilaktycznie antybiotyku
Grupa wysokiego ryzyka	Grupa bez szczególnego ryzyka
przebyte zapalenie wsierdzia w wywiadzie	kardiomiopatia niedokrwienna (dusznica bolesna, nadciśnienie tętnicze, przebyty zawał serca)
protezy zastawkowe serca (biologiczne lub mechaniczne) oraz pacjenci oczekujący na zabieg implantacji protez zastawkowych	izolowany typ ASD typ (ubytek przegrody międzyprzedsionkowej)
złożone, sinicze wady serca oraz chirurgiczne połączenie systemowo-płucne	wypadanie płatka zastawki mitralnej bez jej niedomykalności
zwężenie i niewydolność zastawek aorty	fizjologiczne, czynnościowe szmery serca
koarktacje aorty	przebyta choroba reumatyczna bez dysfunkcji zastawek
Grupa umiarkowanego ryzyka	wszczepione by-passy
wady zastawkowe serca nabyte	wszczepiony układ stymulujący serce (rozrusznik)
choroby układu sercowo-naczyniowego niesinicze tj. przetrwały przewód tętniczy, ubytek w przegrodzie międzykomorowej, dwupłatkowa zastawka aortalna, ASD typ I	kardiomiopatie nieobstrukcyjne
Kardiomiopatia przerostowa	obwodowe zapalenie naczyń żylnych lub tętniczych
Wypadanie płatka zastawki mitralnej z jej niedomykalnością	sześć lub więcej miesięcy po zabiegu operacyjnym z powodu:
	podwiązania przewodu tętniczego
	autogenicznego przeszczepu naczyniowego
	chirurgicznego zamknięcia defektu przedsionkowego lub przegrodowego

Wskazania do antybiotykoterapii mają również pacjenci z innymi schorzeniami. Wśród nich możemy wymienić: cukrzyce insulinozależną, choroby autoimmunologiczne, marskość wątroby, pacjenci z nowotworami czaszki leczoną radioterapią, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów, rozwinięte AIDS, kobiety z powikłaną ciążą, niedożywienie, choroba Adisona, niedokrwistość złośliwa, choroby przebiegające z upośledzoną odpornością immunologiczną, osoby w trakcie leczenia immunosupresyjnego, osoby 6 miesięcy po splenektomii [usunięcie śledziony]

Poniższa tabela przedstawia wykaz najczęściej podawanych antybiotyków jednoskładnikowych.

Antybiotyki	PRZED zabiegiem (dawka/czas)	PO zabiegu (dawka/czas)
Amoksycylina	2 g/1h	1.5g/6h
Ampicylina	2g/30min	1.5g/6h
Cefalexin	2g/1h	-
Cefazolin	1g/30 min	-
Klindamycyna*	600mg/1h	150mg/6h
Wankomycyna*	1g/1h	1g/12h
Erytromycyna*	0.8g/2h	0.4g/6h

Istnieje grupa leków dwuskładnikowych, które można przepisać do zastosowania antybiotykoterapii:

• Ampicylina 2.0g + Gentamycyna 0.0015 g/kg masy ciała; podawany na 30 min przed zabiegiem potem ampicylina 1.5g po 6 h po zabiegu

• Ampicylina 1.5g iv podawana na 2.5h przed zabiegiem + Gentamycyna 0.0015 g/kg masy ciała;  na 30 min przed zabiegiem, ampicylina 1.5g po 6 h zabiegu.

Bardzo ważna w przypadku profilaktyki antybiotykowej jest przeprowadzenie jak najwięcej wymaganych zabiegów stomatologicznych podczas jednej osłony antybiotykiem. W przypadku zabiegów rozłożonych w czasie zalecana jest 4 – 9 dniowa przerwa w wizytach aby zapobiec powstaniu szczepów odpornych na antybiotyk.

Paulina Mintzberg-Wachowicz

Bibliografia:

•  Magdalena Napora „Profilaktyka antybiotykowa pacjentów z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia infekcyjnego zapalenia wsierdzia w stomatologii” Nowa Stomatologia 1/2008
• Dentysta.eu „Profilaktyka antybiotykowa w stomatologii”